Σύφιλη

Η σύφιλη είναι πάθηση η οποία οφείλεται στο βακτήριο «Ωχρά Σπειροχαίτη» (Treponemα pallidum) και μεταδίδεται μεσω της σεξουαλικής επαφής. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί από τη μητέρα στο έμβρυο καθώς και με τη μετάγγιση μολυσμένου αίματος.

Η σύφιλη παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων, μπορεί να προσβάλλει όλα τα όργανα και συστήματα του οργανισμού και μιμείται έτσι τα συμπτώματα πολλών άλλων παθήσεων. Για αυτό το λόγο συχνά συγχέεται με άλλες παθήσεις, χαρακτηριστικό που της προσέδωσε στους ιατρικούς κύκλους το ψευδώνυμο «ο μεγάλος μιμητής».
Παθοφυσιολογία – Συμπτώματα
Το T pallidum είναι ένα ευαίσθητο σπειροειδές βακτήριο μήκους 6-15 χιλιοστών . Οι διαστάσεις του είναι τόσο μικρές που απαιτείται δυνατό μικροσκόπιο για να αναγνωριστεί. Το βακτήριο αυτό δεν μπορεί να επιζήσει για ώρα έξω από το σώμα∙ έτσι η μετάδοσή του γίνεται σχεδόν πάντοτε με άμεση επαφή με την μολυσμένη πληγή. Το βακτήριο T pallidum διεισδύει εύκολα στο εκτριμμένο δέρμα ή τις βλεννώδεις μεμβράνες και στη συνέχεια διαδίδεται ταχύτατα μέσω του αίματος και του λεμφικού ιστού χωρίς να εμφανίζονται άμεσα συμπτώματα.
Η φυσική πορεία της σύφιλης, περιλαμβάνει 4 κύρια στάδια. Εδώ πρέπει να τονίσω ότι λαμβάνοντας έγκαιρα τη σωστή φαρμακευτική αγωγή(πενικιλίνη) επέρχεται συνήθως ίαση χωρίς η πορεία της νόσου να εμφανίσει την κλινική εικόνα και των 4 σταδίων.
Πρωτογενής σύφιλη:

Η πρωτογενής σύφιλη χαρακτηρίζεται από τη δημιουργία μιας μικρής ανώδυνης πληγής (συφιλιδικό έλκος) στο σημείο της αρχικής μόλυνσης (συχνότερα στη γεννητική περιοχή και σπανιότερα στο στόμα, στη γλώσσα ή και αλλού) η οποία εμφανίζεται μέσα σε ένα χρονικό διάστημα 3 εώς 6 εβδομάδων . Η πληγή αυτή δεν πονάει, είναι σκληρή στην αφή και έντονα μολυσματική αλλά επουλώνεται 4 με 6 εβδομάδες από τη στιγμή που δημιουργείται χωρίς συνήθως να αφήνει σημάδι. Συνήθως η πληγή αυτή συνοδεύεται από ένα πρήξιμο των λεμφαδένων δίπλα στα γεννητικά μας όργανα, που λαικά αποκαλούνται «ελιές». Χαρακτηριστικό είναι ότι οι «ελιές» αυτές είναι απλώς πρησμένες χωρίς να είναι ερεθισμένες ή να πονάνε και συνήθως μένουν πρησμένες ακόμη και όταν η πληγούλα επουλωθεί.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Η πληγή μπορεί να μην εμφανισθεί αν έχουμε πάρει προηγουμένως αντιβιοτικά για κάποια άλλη αιτία. ‘Ετσι, μπορεί να εκδηλωθεί το δεύτερο στάδιο της νόσου χωρίς να το πάρουμε είδηση.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Αν παρατηρήσουμε τέτοιου είδους πληγή στα γεννητικά μας όργανα δεν προσπαθούμε να την θεραπεύσουμε μόνοι μας με πούδρες, κρέμες ή αντισηπτικά, γιατί η πληγή ούτως ή άλλως σε 2-4 εβδομάδες επουλώνεται από μόνη της. Έτσι θα πιστέψουμε οτι θεραπευτήκαμε με την αγωγή που χρησιμοποιήσαμε ενώ η νόσος προχωράει στο επόμενο στάδιο. Γι’ αυτό, αν αντιληφθούμε μια αντίστοιχη πληγή απευθυνόμαστε άμεσα στον ειδικό γιατρό.

Δευτερογενής σύφιλη:

Η δευτερογενής σύφιλη αναπτύσσεται περίπου 4 με 10 εβδομάδες μετά την εμφάνιση της πρωτογενούς πληγής και μπορεί να προκαλέσει μια ποικιλία από συμτώματα. Κατά τη διάρκεια του σταδίου αυτού το βακτήριο της ωχρούς σπειροχαίτης πολλαπλασιάζεται και εξαπλώνεται σε όλο το σώμα. Στο στάδιο αυτό το βακτήριο είναι ανιχνεύσιμο στο αίμα, σε αντίθεση με το προηγούμενο στάδιο της ασθένειας που μόνο εξετάσεις τοπικά πάνω στην πληγή μπορούν να ανιχνεύσουν το βακτήριο.
Το κύριο σύμπτωμα και η πρώτη εκδήλωση του δευτερογενούς σταδίου της σύφιλης είναι η ροδάνθη. Το χαρακτηριστικό αυτό εξάνθημα αποτελείται από κηλίδες ρόδινου χρώματος συμμετρικά κατανεμημένες. Οφείλεται δε στην αφθονία των βακτηρίων Treponemα pallidum, τα οποία και εισβάλλουν στα τριχοειδή αγγεία του δέρματος προκαλώντας μικρές εμβολές. Οι κηλίδες μπορεί να εμφανιστούν σε όλο το σώμα εκτός του προσώπου. Συχνότερα εντοπίζονται στον θώρακα και στην κοιλιά ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επεκταθούν στις παλάμες, στα πέλματα και στη στοματική κοιλότητα. Χαρακτηριστικό του εξανθήματος αυτού είναι ότι δεν παρουσιάζει κνησμό. Όταν πιέσουμε τις κηλίδες με το δάχτυλο, τότε αυτές εξαφανίζονται.
Άλλες τυπικές ενδείξεις στο στάδιο αυτό αποτελούν: αδιαθεσία, μυαλγίες (πόνος στους μύες), αρθραλγίες (πόνος στις αρθρώσεις). Είναι δυνατό να βρούμε τη σπλήνα μας πρησμένη, ή ακόμα να ψηλαφίσουμε πρησμένους αδένες σε όλο μας το σώμα και ιδιαίτερα στο λαιμό ή κάτω από τις μασχάλες. Μπορεί να παρατηρούνται έντονοι πονοκέφαλοι, νευρικότητα και άγχος. Πιο σπάνια έχει παρατηρηθεί νεφρίτιδα ή και ίκτερος, δηλαδή ο άρρωστος κιτρινίζει στα μάτια και στο σώμα.Από άποψη μεταδοτικότητας η δευτερογενής θεωρείται η πιο επικίνδυνη περίοδος της νόσου. Η ροδάνθη διαρκεί από τρεις έως οκτώ εβδομάδες και βαθμιαία εξαφανίζεται ακόμα και χωρίς θεραπεία. Εδώ χρειάζεται πολύ προσοχή να μην πιστέψουμε οτι επρόκειτο για κάποιο ανώδυνο παροδικό εξάνθημα. Στην περίπτωση που παρουσιάσουμε ένα αντίστοιχο εξάνθημα απευθυνόμαστε άμεσα σε ειδικό ιατρό.
Ένα άλλο πιθανό σύμπτωμα είναι η αλωπεκία. Όταν λέμε αλωπεκία εννοούμε τη διαταραχή τριχοφυΐας ή πιο απλά το πέσιμο των μαλλιών. Αυτό δεν συμβαίνει ομοιόμορφα αλλά σε τμήματα μικρών πλακών, κατά τόπους, στο τριχωτό της κεφαλής. Πρέπει να τονισθεί ότι το πέσιμο των μαλλιών είναι προσωρινό και οι τρίχες ξαναβγαίνουν μετά από ένα ορισμένο διάστημα δυο εβδομάδων έως μερικών μηνών. Σε ορισμένες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί να πέφτουν οι τρίχες στο πρόσωπο, στα γεννητικά όργανα και τις μασχάλες.
Ενδέχεται να έχουμε μελαχρώσεις, κιτρινοκαφέ απόχρωσης, κυρίως στο λαιμό. Η μελάχρωση παραμένει συνήθως για ορισμένους μήνες και εξαφανίζεται σταδιακά. Χαρακτηριστικό επίσης είναι σ’ αυτό το στάδιο η εμφάνιση των συφιλιδικών πλακών. Αυτές είναι διαβρώσεις, γεμάτες μικρόβια της σύφιλης και συνήθως, εμφανίζονται στη γλώσσα, στις αμυγδαλές, στα γεννητικά όργανα, και στις πτυχές του δακτυλίου.
Λανθάνουσα σύφιλη: Στη φάση αυτή ενώ οι εξετάσεις για σύφιλη είναι θετικές, δεν παρουσιάζονται οποιαδήποτε συμπτώματα. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν επανεμφάνιση του εξανθήματος της δευτερογενούς φάσης της σύφιλης. Περίπου ένας στους τρείς ασθενείς που δεν θα λάβουν θεραπεία θα περάσει στο επόμενο στάδιο της τριτογενούς σύφιλης, ενώ οι υπόλοιποι θα παραμείνουν ασυμπτωματικοί (χωρίς να εμφανίζουν συμπτώματα της νόσου)

Τριτογενής σύφιλη:

Εμφανίζεται 3-10 χρόνια μετά τη λοίμωξη και μπορεί να προσβάλλει και να προξενήσει βλάβες στο δέρμα, στους βλεννογόνους, στο κυκλοφορικό, στα οστά, στους μύες και στα ζωτικά όργανα. Ανάλογα με το πού εντοπίζεται, παίρνει και την αντίστοιχη ονομασία η κατάσταση του ασθενούς, με χαρακτηριστικότερες την καρδιαγγειακή σύφιλη και τη νευροσύφιλη.
Η καρδιαγγειακή σύφιλη εκδηλώνεται τουλάχιστον 10 χρόνια μετά την πρωταρχική μόλυνση από το μικρόβιο. Η συνηθέστερη εκδήλωση είναι ο σχηματισμός ανευρύσματος στην ανιούσα αορτή που οφείλεται στην καταστροφή από χρόνια φλεγμονή των τριχοειδών αγγείων.
Η νευροσύφιλη έχει περισσότερες εκφάνσεις. Εάν το βακτήριο Ωχρά Σπειροχαίτη προσβάλλει το Κεντικό Νευρικό σύστημα (CNS) προκαλεί συφιλιτική μηνιγγίτιδα. Η συφιλιτική μηνιγγίτιδα συνήθως εμφανίζεται σε σύντομο χρονικό διάστημα, περίπου εντός 6 μηνών από την αρχική μόλυνση.
Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι οι εκδηλώσεις στο δέρμα στην τριτογενή σύφιλη δεν είναι μολυσματικές. Εμφανίζονται στα χέρια, στις κνήμες, στο κεφάλι και στο θώρακα, κάτω από το δέρμα, μικρά γρομπαλάκια, το οποία σιγά σιγά μεγαλώνουν και μπορούν να φτάσουν μέχρι το μέγεθος αυγού. Αργότερα αυτά μαλακώνουν, ανοίγουν και εκκρίνουν ένα γλοιώδες υγρό. Στη συνέχεια επουλώνονται και αφήνοντας μια ουλή.
Συγγενής σύφιλη ονομάζεται η σύφιλη που μεταδίδεται από τη μολυσμένη μητέρα στο έμβρυο μέσω του πλακούντος. Αυτό γίνεται τον τέταρτο περίπου μήνα της κύησης. Οι εκδηλώσεις της συγγενούς σύφιλης από το δέρμα ή τα σπλάχνα, είναι δυνατό να εμφανιστούν αμέσως μετά τη γέννηση του μωρού ή να λείπουν κατά τη γέννηση και να παρουσιαστούν μετά από μήνες ή και χρόνια.
Στην πρώιμη συγγενή σύφιλη έχουμε τη λεγόμενη συφιλιδική πέμφυγα, δηλαδή μεγάλες φυσαλίδες με διαυγές υγρό και αργότερα πυώδες, γεμάτο μικρόβια της σύφιλης. Αυτές οι φυσαλίδες εντοπίζονται κυρίως στις παλάμες και τα πέλματα και είναι χαρακτηριστικές. Έχουμε επίσης εκδηλώσεις από τους βλεννογόνους, τα σπλάχνα, τα μάτια, τα αυτιά και το συκώτι.
Ο όρος όψιμη συγγενή σύψιλη αναφέρεται στην περίπτωση που το βρέφος από μητέρα συφιλιδική είναι φαινομενικά υγιές. Οι εκδηλώσεις της σύφιλης μπορεί να παρουσιαστούν αργότερα κατά την παιδική, την εφηβική και την ώριμη ηλικία.

Πότε να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια
Επικοινωνήστε με τον ιατρό σας εάν αντιληφθείτε κάποια ύποπτη πληγή στα γεννητικά σας όργανα. Μιλήστε στο γιατρό σας για οποιοδήποτε εξάνθημα που δεν υποχωρεί μέσα σε μια ή δύο μέρες.
Επικοινωνήστε άμεσα με το ιατρό σας εάν παρατηρήσετε κάποιο νέο εξάνθημα, ξηρό λαιμό, πρήξιμο στις αρθρώσεις, πυρετό ή οποιοδήποτε νέο σύμτωμα κατά τη διάρκεια ή μετά από θεραπεία για τη σύφιλη.
Διάγνωση και εξετάσεις
Η σύφιλη μπορεί να διαγνωστεί λανθασμένα ως κάποια άλλη ασθένεια. Για αυτό το λόγο, ο ιατρός θα σας σημειώσει με προσοχή όλα τα συμπτώματα, θα σας ρωτήσει για την χρονική στιγμή της εμφάνισής τους και θα ζητήσει ένα ιστορικό της σεξουαλικής σας δραστηριότητας. Πιθανότατα θα σας ρωτήσει για την χρήση ή μη προφυλακτικού και εάν ο σύντροφός σας εμφάνισε αντίστοιχα συμπτώματα. • Κατά την πρωτογενή λοίμωξη, ο ιατρός θα αναζητήσει μια μικρή ανώδυνη πληγή στη γεννητική και περιπρωκτική περιοχή ή στην στοματική κοιλότητα. Οι λεμφικοί αδένες κοντά στο σημείο αυτό ενδέχεται να είναι διογκωμένοι. Στη συνέχεια θα λάβει ένα δείγμα από την πληγή αυτή το οποίο θα υποβάλλει σε εξέταση κάτω από ένα ισχυρό μικροσκόπιο.
• Η δευτερογενής σύφιλη παρουσιάζεται με ένα διάχυτο εξάνθημα και διογκωμένους (πρησμένους) λεμφικούς αδένες. Ο ιατρός θα σας ρωτήσει για την εξέλιξη του εξανθήματος αυτού. Οι ακριβείς και περιγραφικές σας απαντήσεις είναι πολύ σημαντικές. Lesions στις παλάμες ή τα πέλματα των ποδιών ενισχύουν την πιθανότητα για σύφιλιδική λοίμωξη. Οι εξετάσεις αίματος αποτελούν βασική προϋπόθεση για την διάγνωση της σύφιλης. Ο ιατρός θα σας υποδείξει μια από τις ακόλουθες εξετάσεις:
RPR (rapid plasma reagin) •
VDRL (venereal disease research laboratory) •
FTA-ABS (fluorescent treponemal antibody absorption) •
• Κατά την διάρκεια της τριτογενούς λοίμωξης, ο ιατρός ενδέχεται να σας ζητήσει δείγμα του νωτιαίου υγρού ώστε να ελεγχθεί για πιθανή μόλυνση και να μετρηθεί η επιτυχία της θεραπευτικής αγωγής.
Φαρμακευτική Θεραπεία
Όσο περίπλοκη μπορεί να είναι διάγνωση, τόσο εύκολη είναι η θεραπεία. Κατά την πρωτογενή, τη δευτερογενή και τα αρχικά στάδια της λανθάνουσας σύφιλης μια ενέσιμη δόση πενικιλίνης συνήθως αρκεί για τη θεραπεία της νόσου. Για όσους εμφανίζουν αλλεργία στην πενικιλίνη συνίσταται αγωγή με άλλα αντιβιοτικά που χορηγούναται από το στόμα για περίπου δύο εβδομάδες.
Ο ιατρός θα σας συμβουλεύσει να απέχεται από κάθε σεξουαλική δραστηριότητα εώς ότου οι εξετάσεις αίματος δείξουν οτι δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος να μολύνεται τον σύντροφό σας. Αυτό θα πάρει περίπου 2-3 μήνες. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να ενθαρρύνεται τον σύντροφό σας να κάνει εξετάσεις για σύφιλη, καθώς όπως προαναφέραμε είναι πιθανό να μην παρουσιάζει συμπτώματα αλλά παρόλα αυτά να έχει μολυνθεί από την ασθένεια.
ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Κάποτε ήρθε ένας νεαρός στο ιατρείο μου, γύρω στα εικοσιπέντε χρόνια, με σπυριά που τα περισσότερα εντοπίζονταν στο θώρακά του. Ήτανε κάπως σβησμένα και άχρωμα σαν μια δερματοπάθεια που πήγαινε να περάσει.
Μου είπε, λοιπόν, ότι είχε κάνει θεραπεία για αλλεργία με χάπια και κρέμες αλλά μολονότι είχαν περάσει αρκετές ημέρες, τα σπυράκια δεν εξαφανίζονταν, γι’ αυτό και θέλησε να με συμβουλευτεί. Εξέτασα όλο το σώμα του καλά και παρατήρησα ότι τέτοια σπυράκια υπήρχαν στις πατούσες του και, το ακόμα πιο περίεργο ήταν, ότι είχε τέτοια σπυράκια στις παλάμες και των δύο χεριών του. ‘Ηταν ανεπαίσθητα και διακρίνονταν με πολλή προσοχή, αλλά πάντως υπήρχαν.
Υποπτεύτηκα αμέσως τη σύφιλη, γιατί μόνο σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις έχουμε εξανθήματα στις παλάμες των χεριών. Και μια απ’ αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις είναι η σύφιλη.
Του εκμυστηρεύτηκα τις υποψίες μου, του είπα ότι μπορεί να έχει σύφιλη. Τότε αυτός, χαμογελώντας, μου έδειξε κάποια εξέταση αίματος που είχε κάνει γι’ αυτήν ακριβώς την αρρώστια και η οποία ήταν αρνητική. Προς στιγμήν βρέθηκα σε αμηχανία, αλλά ίσως από ένστικτο ή από την πείρα μου, επέμεινα στη διάγνωση. Του είπα ότι πιθανόν να έχει γίνει κάποιο λάθος με το αντιδραστήριο της εξέτασης και του ζήτησα να την επαναλάβει.
Την επόμενη μέρα έλαβα τα αποτελέσματα που έλεγαν οτι η εξέταση ήταν θετική. Ο ασθενής έκανε θεραπεία και έγινε καλά.
Η σύφιλη είναι μια μεγάλη μάγισσα, μπορεί να εκδηλωθεί με χιλιάδες μορφές, διαφορετική η μια από την άλλη. Και το πιο αθώο εξάνθημα, που μπορεί να μοιάζει με μύκητες, αλλεργία ή μόλυνση μπορεί να είναι συφιλιδική μόλυνση.
Σε περίπτωση που παρουσιάζεται κάποιο εξάνθημα, συμβουλευτείτε πάντα το γιατρό σας. Η διάγνωση γίνεται εκτός από το δέρμα, με ειδικές εξετάσεις του αίματος.
Όσον αφορά τη θεραπεία, αυτή γίνεται με ειδική σειρά ενέσεων. Ο ασθενής, όμως πρέπει να παρακολουθείται επί δύο συνεχή χρόνια για την πιθανότητα υποτροπής.